Wczesnochrześcijańskie Teksty
Udostępniam dla zainteresowanym swoje przekłady tekstów wczesnochrześcijańskich. Proszę szanować prawa autorskie, używać tych tekstów wyłącznie dla celów niekomercyjnych, nie publikować je elektronicznie ani w jakikolwiek innej formie, bez mojej zgody. Dzieła są rezultatem mojej pracy i innych. Są plany ich wydać w książce wraz z komentarzem. Chciałbym widzieć dzień, kiedy Biblioteka z Nag Hammadi będzie w całości ogólnie dostępna po polsku, poza wąskim kręgiem uczonych, jaka jest dzisiaj sytuacja.
Paul Kieniewicz
Ewangelia Filipa
Ewangelię Filipa znaleziono w Egipcie, wśród wczesnochrześcijańskich tekstów odkrytych w Nag Hammadi1 w 1945 r. Nie jest to narracja o życiu Jezusa, tak jak Ewangelie kanoniczne, ani też zbiór wypowiedzi Jezusa, jak Ewangelia Tomasza. Ewangelia Filipa składa się ze zdań o treści duchowej, wypowiedzi, przypowieści Jezusa i polemik duchowych. Są one zbiorem nauk wczesnochrześcijańskich, czymś w rodzaju katechizmu, przeznaczonego dla neofitów, przygotowujących się na przyjęcie do Kościoła. Wersetki często odnoszą się do sakramenty praktykowane w pierwotnych wspólnotach.
52. Perła wrzucona w błoto, nie traci na wartości. Nie stanie się także cenniejszą, gdyby ją namaścić balsamem, ale w oczach właściciela zawsze będzie miała taką samą wartość. Podobnie jest z dziećmi Bożymi, gdziekolwiek by były, mają taką samą wartość w oczach Ojca.
106. W kielichu modlitwy jest wino i woda, stanowiące krew ofiarowaną dziękczynnie. Jest napełniony Duchem Świętym i należy do człowieka całkowicie doskonałego. Kiedy pijemy z niego, przyjmujemy do siebie człowieka doskonałego.
Przekład i komentarz: Paul Kieniewicz
Koszt 1 książki , z przesyłką 35 zł. Proszę wysłać maila na paulmmk(małpa)yahoo.com. z adresem pocztowym lub Inpost.
Ewangelia Tomasza
Kopie Ewangelii Tomasza są dostępne.
Uważana za zaginioną ewangelia, o której wspominali jednakże Ojcowie Kościoła – Orygenes i Hipolit, niespodziewanie odnalazła się w 1945 r. w Egipcie. Jest ona spisem 114 wypowiedzi Jezusa, skierowanych do Jego apostołów. Wiele z nich spisano nawet wcześniej niż ewangelie kanoniczne. Czytelnik nie znajdzie tu historii o ukrzyżowaniu, zmartwychwstaniu ani o cudach dokonanych przez Jezusa, choć bez trudu rozpozna Jego słowa, obecne w ewangeliach synoptycznych. Odkryje jednak wypowiedzi dotychczas nieznane oraz pozna nowy sens nauki Jezusa. Najważniejszym przesłaniem tej nauki jest to, że Królestwo Ojca jest rozprzestrzenione po Ziemi, a ludzie go nie widzą; jest ono w nas i poza nami, dostępne, kiedy człowiek pozna samego siebie.
„Jezus powiedział: „Jeśli ci, którzy was prowadzą, powiedzą wam, »Patrzcie, królestwo jest w niebie«, to ptaki niebieskie dotrą tam przed wami. Jeśli powiedzą wam, że ono jest w morzu, to ryby was wyprzedzą. Królestwo zaś jest w was i jest poza wami. Kiedy poznacie samych siebie, doznacie poznania i pojmiecie, że jesteście synami Ojca Żywego. Jeśli nie poznacie samych siebie, to żyjecie w nędzy i jesteście nią.”
Przekład i komentarz: Paul Kieniewicz
Koszt 1 książki , z przesyłką 35 zł. Proszę wysłać maila na paulmmk(małpa)yahoo.com. z adresem pocztowym lub Inpost.
Teksty dostępne online
Allogenes to gnostycki tekst z Nag Hammadi, pochodzący prawdopodobnie z III wieku n.e. Allogenes, po grecku znaczy Obcy, Nie Pochodzący z stąd, czyli Gnostyk. Zbawiciel anielski uczy Allogenesowi o ścieżce, która prowadzi do gnozy. Przekazuje także praktyczne wskazówki , jak osiągnąć gnozę poprzez proces wznoszenia się, który prowadzi do stanu kontemplacji.
Tekst z Nag Hammadi jest dialogiem pomiędzy Jezusem a uczniami Judy (Tomasz), Maria Magdalena, Mateusz i Salome. Tekst często odnosi się do Ewangelii Tomasza. Możliwie pochodzi od podobnego źródła. Przekład Ks. Wincenty Myszor.
Dzieje Piotra i Dwunastu Apostołów
Tekst odnaleziony w Nag Hammadi opisuje żeglugę dwunastu apostołów do miasta, gdzie spotykają sprzedawcę Perł. Aby zdobyć Jego Perły, muszą przejść przez próby głodu i pragnienia, po których poznają Jezusa jako handlarz Perł. Przekład Ks. Wincenty Myszor.
Medytacja o Bogu i Pełni, tekst gnostycki przedchrześcijańskiej, z Nag Hammadi. Tekst póżniej adaptowano w Sophii Jezusa Chrystusa. Przekład: kś. Wincenty Myszor.
Tekst ten był znany św. Ireneuszowi, a więc powstał nie później niż w pierwszej połowie II wieku. Przedstawia on Judasza nie jako zdrajcę, ale jako ucznia, który najpełniej zrozumiał misję Jezusa. Wydał go, aby Jezus mógł dokonać zbawienia człowieka. Jezus przekazuje mu tajemnice królestwa, zapowiadając, że choć będzie wzgardzony, to jego gwiazda będzie świecić jasno. Przekład Paul Kieniewicz.
Ewangelia Marii Magdaleny została po raz pierwszy odkryta w kodeksie papirusu znalezionym w chrześcijańskim cmentarzu w Egipcie, wraz z innymi wczesnochrześcijańskimi tekstami. Kodeks został zdeponowany w muzeum berlińskim w 1896 roku i od tego czasu nosi nazwę Kodeks Berliński. Niestety brakuje połowy tekstu. Później, fragmenty ewangelii zostały odkopane w Oxyrhynchus w Egipcie, ale nie uzupełniły brakujących części. Ewangelia rozpoczyna się pożegnalną rozmową między Jezusem a apostołami i jego wniebowstąpieniem. Apostołowie zwracają się do Marii Magdaleny o pomoc, a ona dzieli się z nimi tajemną nauką, którą wyjawił jej Jezus.
Ewangelia Prawdy została odkryta w Nag Hammadi w 1945 r, wraz z Ewangelią Tomasza, Ewangelią Filipa i innych Wczesnochrześcijańskich dzieł. Nie jest to relacja o życiu Jezusa, ale homilia o Jezusie jako Zbawiciel. Autor był chyba teolog i gnostyk Walentyn Aleksandryjski. Tytuł pochodzi z pierwszej linii: Ewangelia Prawdy jest radością dla tych, którzy otrzymali od Ojca prawdy łaskę poznania Go przez Słowo, które wyszło z Pełni i które jest w myśli i umyśle Ojca.
Egzegeza Duszy, także zwana Opowieść o Duszy, to anonimowy wczesnochrześcijański tekst znaleziony w bibliotece z Nag Hammadi. Tekst opowiada uniwersalną historię upadku i zbawieniu Duszy. Ona opuszcza swojego domostwa i brata, wpada w świat materialny, gdzie zostaje zniewolona. Dusza oddaje się każdemu mężczyźnie, który stanie jej na drodze. Jej dzieci są ślepe i zdeformowane. Zdając sobie sprawę ze swojego trudnego położenia, woła o pomoc do swego niebiańskiego Ojca.
Poemat Grzmot – Doskonały Umysł, znaleziony w Nag Hammadi, jest monologiem w którym żeńska boska postać objawia się. Autor jest nieznany, także nie wiadomo z którego religijnego nurtu poemat pochodzi. Transcendentalna postać przedstawia się jako zbawiciel, podobna do Sofii lub Zoe (życie). Wyraża się w mistycznych koanach, używając przeciwstawne orzeczenia by siebie określić. W sumie biorąc, ona jest głosem naszej wyższej natury, ostrzegając nas, by dalej jej nie ignorować, ale wziąć jej słowa zbawienne do siebie.
Hymn o Perle (drugi wiek) opowiada uniwersalną historię podróży bohatera w poszukiwaniu wielkiego skarbu, jego zmagania, osiągnięcia zadania i jego podróży do domu. Opowiadanie zawiera głębokie przesłanie religijne, typowe dla wielu starożytnych mitów. Poemat pojawia się w apokryficznych Dziejach Tomasza i jest śpiewany przez św. Tomasza w więzieniu w Indiach. Nie należy on wyłącznie do Chrześcijaństwa. Jest to uniwersalna przypowieść o naszym zstąpieniu z królestwa niebieskiego na świat, naszych próbach na świecie, przebudzeniu do naszego zadania i o naszym powrocie do Królestwa.
Anglielski przekład Tańca Jezusa, do którego Holst skomponował muzykę
Tekst składa się prawdopodobnie z dwóch tekstów – Księga Tomasza w ktorej jest dialog pomiędzy Jezusem i Tomaszem. Druga część to homilią która popiera życie ascetyczne, głoszona doskonałym. Tekst chyba powstał w Syrii we wspólnocie Tomaszowskim. Ostatnia redakcja była w późnym drugim lub trzecim wieku naszej ery. Przekład i komentarz Kś. Wincenty Myszor.
Pierwsza Myśl w trzech postaciach
Autor tekstu jest nieznany. Tekst ma pokrewieństwo z Sekretnej Księgi Jana i Grzmot – Doskonały Umysł. Czyta się jako nauka przekazana kandydatom na chrzest. Mówi Pierwsza Myśl, utożsamiając siebie z Boską Kobiecością, ale także jako intuicja duchowa, która nami prowadzi. Ale jak zobaczymy, Pierwsza Myśl istnieje w trzech postaciach: Głos w ciszy, Matka i Logos.
Pieśń Weselna Mądrości to ekstatyczny hymn z Dziejów Tomasza, śpiewany przez św Tomasza przy weselu. Wysławia on Sophie (Mądrość), opisując jej urodę i łączenie duchowe z nią w Komnacie Oblubieńców.
Opowieść Pistis Sophia znaleziono w Kodeksie Askew w 1773, gdzie obejmuje pierwszą i połowę drugiej księgi kodeksu. Jest ona opowieść mitologiczna o podróży duszy, podobna do Pieśń o Perle i Ekzegeza o Duszy. Dusza spada od miejsca błogości (Pełnia) do światu materii. Jest uwięziona w Chaosie. Następuje budzi się w Duszy świadomość o swojej ciemnej sytuacji, wizja światu transcendentalnego. Prowadzi to do Poznania (Gnozy) i rozpoznania Światła. Sophia przechodzi wewnętrzne zjednoczenie i łączy się się z swoim niebieskim aniołem. Podróż Sophii kończy się w jej połączeniu w komnacie oblubieńców z Jezusem.
Skrętna Księga Jana (Nag Hammadi) opowiadamit o stworzeniu i o pochodzeniu człowieka. Nie jest to teoretyczna spekulacja, ale pochodzi od doświadczenia. Dowiadujemy się, że człowiek ma ważne przeznaczenie, uczestniczyć w zbawieniu, aby Pełnia była uzupełniona. Nie tylko my potrzebujemy Boga, ale Bóg nas potrzebuje – bo dopóki ostatnia dusza jest zbawiona, Pełnia jest w stanie niedostatku.
Rozmowa Jezusa z uczniami po zmartwychwstaniu. Uczniowie zadają mu pytania, na które Jezus odpowiada. Jaka jest podstawa natury, jak świat powstał, kim jest Syn Człowieczy? Jezus odpowiada, że od Ojca powstał Nieśmiertelny Człowiek i jego małżonka, Sophia – Mądrość. Jest Ona Matka Aniołów, bo od niej pochodzą chóry anielskie. Ludzkość została stworzona jako krople światła z Sophii, które wpadły do Chaosa. Przekład: Paul Kieniewicz
Fragment z listu Klemensa Aleksandryjskiego, odkryty w 1958r przez Prof. Morton Smith, zawiera fragment z zagubionej Ewangelii Marka, napisana dla tych którzy udoskonalają się w duchu. Mamy nowy opis wskrzeszenia Lazarusa. Przekład i komentarz Michał Wojciechowski.
Według apokryficznych Dziej św. Jana (2-3wiek.n.e), po Ostatniej Wieczerze i przed Jego aresztowania, Jezus zatańczył ekstatyczny taniec ze swoimi uczniami. W tym tańcu, pokazał uczniom w sposób, w którym mogli uczestniczyć, jaka będzie Jego męka, co jest cierpienie i jak można zwyciężyć nad cierpieniem.
Traktat o Zmartwychwstaniu (List do Rheginosa)
Tekst z Nag Hammadi jest w formie listu nauczyciela do pewnego Rheginosa. Autor możliwie był Walentyn Aleksandryjski, albo jeden z jego bliskich uczniów. Ciało w którym zmartwychwstamy jest prawdziwe, nie złudą, tak jak materialne ciało. Zmartwychwstanie możemy doświadczać za życia, kiedy uwolnimy się od wewnętrznych podziałów i staniemy się jednością.
„A zatem nie rozważaj tylko częściowo, Reginosie, ani żyj według tego ciała, z powodu jedności’ lecz uwolnij się od podziałów i więzów, a wtedy już masz zmartwychwstanie. Jeśli to, co śmiertelne, wie samo z siebie, że umrze i gdy to nastąpi, nawet gdy przebywa wiele (20) lat w tym życiu, to dlaczego ty, nie zbadasz siebie samego, by poznać że już zmartwychwstałeś, że to już następuje?”
Traktat Walentyniański (Kodeks VI – Nag Hammadi) jest utworem bez tytułu, który opisuje powstania świata. Teologia jest ze szkoły Walentyna Aleksandryjskiego (100-150). Data kompozycji jest nieznana, chociaż zawiera wiele wątków wczesnego uczenia Walentynów, około 160 n.e. Traktat Walentyniański próbuje wyjaśnić, jak zło powstało, dlaczego człowiek znajduje się w stanie alienacji od Boga, i jakie jest jego zadanie życiowe.
W Dziejach Św. Jana, po ostatniej wieczerzy Jezus zatańczył ze swoimi uczniami, po czym uczniowie uciekli, każdy w swoim kierunku. Jan natomiast udał się do jaskini, szukając pociechy. Tam Jezus się mu ujawnia czym jest krzyż i co jest znaczenie ukrzyżowania. Chodzi tu nie tylko o mękę Jezusa, ale o zbawienie poprzez poznanie w którym każdy z nas musi uczestniczyć.
Komentarze